BÖLÜM 10
Adam’a ise “Eşini dinlediğin ve sana özellikle emrederek ‘Ondan yeme!’ dediğim ağaçtan yediğin için, toprak senin yüzünden lanetli olacak” dedi. “Hayatının tüm günlerinde, ondan [topraktan] ıstırapla yiyecek çıkaracaksın. Senin için diken ve çalı yeşertecek ve sen yabani ot yiyeceksin. Toprağa geri dönene kadar ekmeğini alnının teriyle yiyeceksin; çünkü sen ondan [topraktan] alınmıştın; çünkü tozsun sen ve toza geri döneceksin”.
Tora, bize Adam’ın on farklı yol ile lanetlendiğini söyler:1
- Adam’ın yaratıldığında ne kadar büyük olduğunu daha önce açıklamıştık. Tanrı’nın buyruğunu ihlal ettikten sonraki ilk laneti boyunun küçültülmesi oldu.2
- İkinci laneti, boşaldıktan sonra zayıf düşmesiydi. Yüzü de değişir.
- Üçüncü laneti, toprağın diken ve çalı yetiştirmesiydi.
Üçüncü Bölüm’de, toprağın Tanrı’nın buyruğu olan ağacın odununun meyvesi ile aynı tada sahip olma buyruğuna nasıl uymadığını anlatmıştık. Toprak bunu yapmadığı için, Adam günah işlediğinde lanetlendi.3
Toprak hemen lanetlenmedi, çünkü; Adam henüz günah işlememişti. Tanrı, toprağın diken ve çalı, sivrisinek ve karınca üretmesini istememişti, çünkü; Adam günah işlemeden önce, bu şeylerden ısıtırap çekmeyi hak etmemişti.4
Bu lanetin sonucunda, birçok ağaç yenebilir meyve üretmez. Günah olmasaydı, her ağaç meyve verecekti.5
Tanrı’nın buyruğuna tam olarak uymamak için iyi bir nedeni olduğu halde toprak lanetlendi. Toprak, tüm ağacın yenilebilir ve meyvesi gibi tadının olması durumunda, tümünün yiyecek için kesileceği ve soylarının tükeneceğini düşündü. Ağaçlar hemen büyümez ve yerlerine yenisini koymak zordur. Toprak yine de lanetlendi, çünkü; Tanrı’nın buyruğuna uymalıydı. Tanrı’nın dünyadaki herhangi bir eksiği tamamlamak için yeterli gücü vardır.6
Bazı kişiler, canlı olmayan ve bir zihni olmayan toprağın nasıl Tanrı’nın emrine uymayabileceğini sorar. Onlar göre bu çok şaşırtıcıdır.7 Gerçekte, dünyadaki her şeyin onu gözeten bir meleği vardır. Midraş bu nedenle, her ot sapının kendisine ait gökte bir meleği olduğunu ve onun büyümesine veya ölmesini yönettiğini öğretir.8 Toprağın Tanrı’ya nasıl karşı geldiğini anlayabiliriz; bu onun gökteki yönetici meleği ile ilgilidir.9
- Dördüncü lanet, geçim sıkıntısıdır. Bu çok zordur ve adam kendini ayakta tutabilmek için çok çalışmalıdır.10
- Eğer adam günah işlemeseydi, toprak Eden Bahçesi’nde yetişen güzel şeyleri büyütecekti. Şimdi, Adam’ın günahı nedeniyle toprak lanetlendiği için sadece ot büyüyecekti, Tanrı ona, “sen yabani ot yiyeceksin” Adam bunu duyduğunda gözleri yaşla doldu ve “Evrenin Efendisi! Artık diğer hayvanlar gibi mi olacağım? Sığırlarım ile aynı yemlikten mi yiyeceğim? Sonra, Tanrı altıncı laneti koydu.
- Lanet şudur, “ekmeğini alnının teriyle yiyeceksin.” Bu, Adam’ın yüreğine su serptiyse de, bu lanet önceki lanetlerden daha kötüdür. Bir kişi rahat olup ekmek ve tuz yemeği, çok çalışıp kızarmış sülün yemeğe kesinlikle tercih eder.
- Adam yaratıldığında o kadar yakışıklıydı ki, hiçbir yaratık yüzüne bakamıyordu. Günah işlediğinde, bu güzellik ondan alındı. Fark, bir insan ile maymun arasındaki kadar büyüktü.
- Yılanın ellerinin ve ayaklarının kesilmesi insan için büyük bir kayıptı. Yılan çok hızlı ve verimli çalışırdı ve insanın yardımcısı olabilirdi. Örneğin, çok hızlı olduğu için alışveriş ve posta için kullanılabilirdi.
- Dokuzuncu lanet, Adam’ın Eden Bahçesi’nden çıkarılmasıydı. Ayrıca, dünyanın efendisi olma statüsünü de kaybetti.
Adam, [Eden’in] doğusuna yerleştirildi ve Eden Bahçesi’ne tekrar girmeye çalışması halinde onu korkutacak olan yıkım melekleri ile çevresi sarıldı.11 Adam’ın doğuya yerleştirilmesinin nedeni, Talmud’un öğrettiği gibi, İlahi Mevcudiyet’in batıda olmasıydı.12 Tövbenin tüm hedefi, kişinin gözlerini Tanrı’ya doğru kaldırıp, af edilmeyi dilemesi olduğu için Tanrı, Adam’ı doğuya yerleştirdi, böylece batıya bakacaktı.13
Bazıları, Adam, Eden Bahçesi’nden çıkarıldıktan sonra Moriya Dağı’nda [Yeruşalayim’de, Kutsal Tapınak’ın daha sonra inşa edileceği] yaşadığını söyler. Burası onun yaratılmış olduğu ve çocuklarının doğduğu yerdi.14
- Son lanet şuydu, “tozsun sen ve toza geri döneceksin.” Onuncu lanetin kastettiği, insanın kaderinin ölmek, toprağa gömülmek ve toza dönmek olduğuydu. Bu, hiçbir insanın kaçamayacağı bir şeydir.
Daha önce, insanın tüm dört öğeyi; su, hava, ateş ve toprağı içerdiğini söylemiştik. İnsan ölünce, bu dört öğe yerine döner. İnsanın temel öğesi toprak olduğu için, “toza geri döneceksin” denmesi uygundur. Hatta, topraktan olan kemikler, bedenin temelidir.15
Bilginlerimiz, eğer Adam günah işlememiş olsaydı, ölümsüz olacağını öğretirler.16 Eğer uygun biçimde davranmış olsaydı, Tanrı onu kazalardan ve tehlikelerden korumanın yolunu bulacaktı. Ancak günah işlediğinde, bu onun ölümlü olmasını sağladı.
Ölüm gerçekte yararlıdır. İnsan topraktayken, fiziksel dünyada yapmış olduğu tüm günahlardan temizlenir ve arınır. Eğer buna layıksa, yapmış olduğu iyiliklerin karşılığı olarak Gelecek Dünya’da büyük ödül alır.
Bu nedenle Tora daha önce söylediği, “göklerin ve yeryüzünün soyu/tarihleri (toledot) bunlardı” (Yaratılış 2:4) ayetinde toledot kelimesinde (תֽוֹלְד֧וֹת) ayrıntıları ile açıklandığı gibi Vav (ו) harfi iki kez geçmektedir. Diğer tüm yerlerde sadece tek Vav harfi ile yazılır, ya ilk Vav harfi eksiktir (תֽלְד֧וֹת) ya da ikinci Vav harfi eksiktir (תֽוֹלְד֧ת).17 İki Vav harfinin de kullanıldığı iki yerden biri bu ayet, diğeri ise “Peres’in soyu (תֽוֹלְד֧וֹת) şöyledir” (Rut 4:18) ayetindedir.
Bu, Tanrı’nın dünyayı yarattığında, insan doğru biçimde davranmış olsaydı, ölüme ihtiyaç olmayacağını öğretir. Ancak Adam günah işledikten sonra Ölüm Meleği’ne dünyada yetki verilmiştir. Sonuç olarak, insanın “soyu” (toledot) eksiltilmiştir [bu da kelimenin kendisi eksiltilerek ima edilmiştir.] Ama Maşiah’ın gelişi ile birlikte, [Peres’den gelen David’in soyundan] o zaman “Ölüm sonsuza dek yutulacak”tır (Yeşaya 25:8). Adamın “soyu” (toledot) yeniden bütün olacak, [bu nedenle, Peres’in soy kütüğü, bu kelimenin tam olarak yazıldığı ikinci yerdir.]18
Ayrıca, Tanrı, Adam’a Yaşam Ağacı’ndan yememe buyruğu vermemiştir. Aslında, Adam ondan yese ve ölümsüzlüğü elde etseydi, Tanrı bunu önemsemezdi, yaratılış bu şekilde, hiçbir yaratığın ölmeyeceği biçimde düzenlenmişti. Ancak Adam günah işleyip, Eden Bahçesi’nden çıkarıldıktan sonra Yaşam Ağacı’ndan yiyerek ölümsüzlüğü elde edemedi.19
Burada şu soru sorulabilir, Tanrı, Adam’a “Kötüyü Bilme Ağacı’ndan yeme; çünkü ondan yediğin gün, kesinlikle öleceksin” (Yaratılış 2:17) demişti. Ancak, gerçekte Adam 930 yıl yaşamıştır.
Adam’ın uzun yaşamının bir nedeni tövbe etmesidir, tövbe saf bir kalp ile yapılırsa, bir kararı hükümsüz kılabilir. Yine de, Tanrı’nın hükmü tamamen iptal edilmemiştir; Adam’a ilave yıllar verilse de ölümlü olarak kalmıştır.20
Bazıları Tanrı’nın belirli biçimde “çünkü ondan yediğin gün, kesinlikle öleceksin” dediğini söyler. Buradaki niyet, bin yıl olan Tanrı’nın günlerinden biridir [yazılmış olduğu gibi, “Çünkü senin gözünde bin yıl, geçmiş bir gün, dün gibidir” (Mezmurlar 90:4)] Adam, böylece Tanrı’nın bir günü içerisinde ölmüştür.21
Başka bir görüşe göre, Tanrı’nın bu ifadesinin anlamı ondan yediğinde Adam’ın ölümlü olacağı ve zamanı geldiğinde öleceğidir.22
NOTLAR:
- [Pirkey Rabbi Eliezer 14.]
- Zohar 2:33, 2:142.
- Bereşit Rabba; Raşi.
- Kli Yakar. Karşılaştır. Zera Berah, Bölüm 1.
- Ramban.
- Tzedah LaDereh.
- Toledot Yitshak.
- Bereşit Rabba.
- Yazar’ın kendi görüşü. Karşılaştır. Tzedah LaDereh, VaYetze, sayfa 20.
- Bereşit Rabba.
- Zohar, aynı yerde: Bereşit Rabba.
- [Bava Batra 25a]
- Zohar Hadaş 18b.
- Bu ayrıca Targum Yonatan’da da bulunur.
- Yad, Yesodey HaTora 4.
- Avoda Zara, Bölüm 1; Ramban; Bahya; Ş’nei Luhot HaBrit, sayfa 20. Ayrıca bak Zohar Hadaş, sayfa 17; Abarbanel sayfa 27.
- [Bak Bölüm 8, not 1]
- Bahya; Yalkut 17; Zohar, Mişpatim.
- Toledot Yitshak.
- Ibn Ezra; Bereşit Rabba; Zohar Hadaş 17d.
- Bereşit Rabba 22; Midraş Tehilim 25.
- Ramban; Bahya. Bu ayrıca Targum Yonatan’dan belirtilir.