Avraam karşılık verdi ve “Efendim’e gereğinden fazla konuştum – [hem de] toz ve külden ibaret olmama rağmen!” dedi. “[Ama yine de] Belki bu elli dürüst insan beş [kişi] eksiktir? Beş [kişilik fark] için tüm şehri yok mu edeceksin?” “Orada kırbeş [kişi] bulursam yok etmeyeceğim” dedi [Tanrı].
Burada Avraam’ın “Belki bu elli dürüst insan beş [kişi] eksiktir?” dediğinde, yapmış olduğu kelime seçimine şaşırılabilir. Niçin basitçe, “Belki kırk beş dürüst kişi vardır?” dememiştir?
Avraam kasten belirsiz konuşmaktadır. [Kelime kelime söylediği, “Belki bu elli dürüst insan beş [kişi] eksiktir” demiştir.] Diğer yandan, “Belki elli dürüst insan eksiktir” – tümüyle, diye soruyordu. Diğerinde, eğer beş kişi eksikse ne olacağını soruyordu.
Avraam, Sedom için dua ederken, “Belki şehir içinde elli dürüst insan vardır” demişti. Avraam, şehrin içinde etkin durumdaki, diğer kişilere öğretmeye ve kendi yollarını düzeltmeye çalışan dürüst kişilerden bansediyordu. Böyle dürüst kişiler şehri kurtarabilirdi. Tanrı ona, “Sedom’da – şehrin içinde elli dürüst insan bulursam, tüm bölgeyi onların uğruna bağışlayacağım. Eğer şehrin içinde, senin tarif ettiğin biçimde, diğer kişilere öğretmeye ve onları yanlış davranışlardan korumaya çalışan elli dürüst kişi varsa, hükmümü geri alacağım. Ama sadece kendileri için dürüst davranan, başkaları hakkında kaygısı olmayan kişiler ise, onların değeri şehri korumak için yeterli olmayacaktır” diye söz verdi.
Şimdi Avraam, bu dürüst kişiler diğer kişileri düzeltecek kadar mükemmel olmasa ve sadece kendileri adına dürüst olsalar bile, onların değerinin şehri koruması gerektiğini talep etmektedir. Eğer bu yeterli olmayacaksa, en azından diğer kişileri düzelten kişilerin sayısı kırk beş kişiye indirilmelidir.
Tanrı, “Orada kırbeş [kişi] bulursam yok etmeyeceğim.” Burada Tanrı yukarıdaki gibi, “şehrin içinde” dememektedir. Bu, Tanrı’nın Avraam’ın iki talebini de kabul etttiğini ima eder. “Orada kırbeş [kişi] bulursam yok etmeyeceğim. Evde kalıp diğerleri ile ilgilenmeyenleri de dürüst sayacağım. Eğer beş kişi eksikse, kötülük getirmeyeceğim” dedi. 143
NOTLAR:
- [Rabbi Şmuel Laniado] Kli Hemdah (Venedik, 1596).