Kurtulabilen kişi geldi ve [olanları] İbrani Avram’a anlattı. O [ Avram ] ise Eşkol ve Aner’in kardeşi Emori, Mamre’nin düzlüklerinde huzurlu bir şekilde yaşıyordu. [Bu üçü] Avram’ın müttefikiydiler.
O zamanda, Başan kralı Og, Aşterot Karnayim’de yaşıyordu (Bakınız Yaratılış 14:5). Lot’un tutsak alındığını duyunca, Hebron’a Avram’a haber vermeye gitti.14
Bu ayette bahsedilen “kurtulabilen kişi” Og’dur. Ona “kurtulabilen kişi” denmesinin nedeni, iki felaketten kurtulmuş olmasıdır. İlk olarak, Noah Peraşası’nda anlatıldığı gibi, geminin içine sığmamış olsa da Büyük Tufan’dan kurtulmuştu.15 Dört kral ile savaştan da tek kurtulan kişi o olmuştu. Daha sonra Tora’nın söylediği gibi, “Çünkü Refaim’den arta kalanlardan geriye yalnız Baþan kralı Og kalmıştı” (Yasa’nın Tekrarı 3:11). Yukarıda (Yaratılış 14:5) gördüğümüz gibi, kalanların tümü Kedorlaomer ve askeri birliği tarafından öldürüldü.16
Avram’a haber verirken Og’un bir art niyeti vardı. Kendi kendisine “Avram’ın iyi biri ve diğer insanlara yardıma hazır olduğunu biliyorum. Yeğeni Lot’un tutsak düştüğünü öğrenince, bu krallara karşı savaşacak ve kesinlikle öldürülecektir. Bu dört kral daha önce Sedom anlaşmasının beş kralını yenilgiye uğratmıştı. Avram’ın onlar karşısında ne şansı olabilir?” diye düşündü. Og, Avram öldürülürse, güzel Sara ile evlenebileceğini sanıyordu.17
Bu, Pesah’tan önceki günde gerçekleşti.17
Tanrı, her bireyin davranışlarının karşılığını tam olarak verir, bu nedenle, Og hem ödülü hem de cezayı haketmiştir. Avram’a haber vererek iyi bir davranışta bulunmuştur. Bunun sonucu olarak, şimdi anlatacak olduğumuz gibi, dört kralı mağlup ettiğinde Avram’ın ünü artmıştır. Bu nedenle, Og uzun bir hayat sürmeyi haketti. Yaratılıştan (M.Ö. 2105) 1656 yıl sonra gerçekleşen Büyük Tufan zamanında, Og hayattaydı, [sekiz yüz yıl kadar sonra] İsrailliler Mısır’dan ayrılana dek hayatta kaldı. Açıktır ki, Og çok uzun süre yaşamıştır.
Ancak, Sara ile evlenebilmek için Avram’ın ölmesini istediği için niyeti kötüydü. Bunun cezası olarak, Avram’ın soyundan gelen kişiler tarafından öldürüldü (Bakınız Yasa’nın tekrarı 1:4).19
Benzer ödül ve ceza karışımını Moav kralı Balak’ın durumunda görürüz. 42 tane korban sunduğu için, bu korbanların nedeni İsrael’i lanetlemek olsa bile ödüllendirilmiştir, [Kral David’in büyük-büyük annesi] Rut, onun soyundan gelmiştir (Bakınız Sayım 22,23).20
Bir kişi Tora’yı tüm gün çalışabilir, ancak bunu kötü niyetle yaparsa, bu çalışma onun için bir zehir gibi olabilir. Davrnışları iyi olsa da, kötü niyeti nedeniyle cezalandırmayı hakeder.21
Talmud, kendisiyle iletişime geçmek ve güzelliğine bakabilmek için bir kadına para veren bir adamdan bahseder. Onun bu davranışı, hayır vermek gibi, iyi olsa da ilahi cezadan kaçmayacaktır.22
Bu durumlardan, bir kişinin iyi bir davranışta bulunsa, örneğin; Tora çalışmak veya hayır vermek gibi, bunları kötü niyetle yaptığı sürece Tanrı tarafından kabul edilmeyeceğini anlıyoruz. Eğer durum buysa, kötü niyetli olduğu halde Avram’a haber verdiği için Og’un niçin ödüllendirildiği sorulabilir.
Her şey kalbe bağlıdır. Bir kişi temiz bir kalbe sahip olup, günahı düşünmezse, arada sırada günah işlese bile cezalandırıldığında kendisine merhamet edilir. Ancak bir kişi kötü kalpliyse, iyi davranışlarda bulunsa ve buyrukları yerine getirse bile, bunların değeri azdır, çünkü; onu yönlendiren itki Tanrı değildir.
Böyle olsa bile, bir kişi iyi davranışta bulunursa, sonuçlarından zevk almalıdır. Bir kişi ekmek yediğinde, onu belirli bir niyetle yemese de bundan gıdasını alır. Doğa yasaları gereği, bir kişi yemek yediğinde, yiyecekten gıdasını almalıdır.
Buyruklar da benzer güce sahiptir. Bir kişi onları yerine getirdiğinde, bunlardan yarar sağlar. Buyruğun kendisi böyle bir fayda sonucunu verir. Böylece örneğin, bir kişi Tanrı için değil, bundan zevk aldığı için Tora çalışabilir. Yine de Tora’ya “hayat” denir, yazılmış olduğu gibi, “Onu tutanlar için bir hayat ağacıdır” (Özdeyişler 3:18). Bu nedenle bu davranışından bir yarar sağlamayacağı düşünülemez.
Buyruklar o kadar mükemmeldir ki, bir kişi bunları art niyetle yerine getirirse, sert bir cezayı hakeder. Bu dünyada ödüllendirilir, ama kötü niyeti nedeniyle gelecek dünyada çok daha fazlası ile cezalandırılır. Bu nedenle, bir kişi başka niyetlerle Tora çalışırsa, bir bilgin olarak ün kazanabilir ama sonuçta çalışmaları onun için birer zehir gibi olacaktır.
Og, Avram’a yeğeni hakkında haber vererek iyi bir davranışta bulunmuştur ve bu dünyada bu iyi davranışı nedeniyle ödüllendirilmiştir. Ancak, gelecek dünyada kötü niyeti nedeniyle cezalandırılmıştır.
NOTLAR:
14. Mizrahi
15. Nida, Bölüm 9.
16. Raşi.
17. Tosafot, Nida, sayfa 61; Yafeh Toar, sayfa 252.
18. Targum Yonatan.
19. Bereşit Rabba.
20. Nazir 23b.
21. Yafeh Toar.
22. Berahot.