BÖLÜM 2
1 – Yafeh Toar, s. 354.
2 – Bava Metzia, 87a.
3 – Bereşit Rabba, Toledot.
4 – Zohar, Teruma.
5 – Tosafot, [Bava Batra 16b, “SheKallJ” başlığı. Ayrıca bkz. Yafeh Toar, s. 240.]
6 – Bava Metzia, aynı yerde.
7 – Bava Batra 16b.
8 – [Bkz. Cilt 1, s.126.]
9 – Ramban. Ayrıca bkz. Yafeh Toar.
10 – Yafeh Toar, s. 354.
11 – Bava Batra 17a; Tosafot orada, “Sheloshah” başlığı.
12 – Bava Batra, aynı yer; Yafeh Toar, aynı yer.
13 – Bereşit Rabba.
14 – Bava Batra, aynı yer; Yafeh Toar.
15 – Bava Batra, aynı yer.
16 – Aynı yer.
17 – Aynı yer.
18 – Tosafot, aynı yer.
19 – [Bkz. yukarıda, s. 86.]
20 – Bava Metzia 84b.
21 – Ketubot 103a.
22 – (Bava Batra, s. 58) [Şabat, s. 152], yazarın kendi açıklamasıyla.
23 – Reşit Hokhma, Şa’ar Ahava 6. [Reşit Hokhma’nın yazarı, bunu oğullardan birinden duymuş olan bir hahamdan işittiğini bildirir.]
24 – Zohar 82a.
25 – Kiddushin 29a.
26 – Zera Berakh, bölüm 2.
27 – Raşi.
28 – Pirkei Rabbi Eliezer. [Bkz. Cilt 1, s. 439.]
29 – Bereşit Rabba.
30 – Kli Yakar.
31 – Kiddushin, s. 70. Ayrıca bkz. Zera Berakh, bölüm 1, Bereşit kısmı yorumu. [Bu konu ayrıca Cilt 1, s. 124 vd.’de tartışılmıştır.]
32 – Even HaEzer 2.
33 – [Kiddushin 70a; Even HaEzer 2:2.]
34 – [Kiddushin 76b; Even HaEzer, aynı yer.]
35 – [Yevamot 78b; Even HaEzer, aynı yer.]
36 – [Even HaEzer, aynı yer.]
37 – Even HaEzer 2:1, Hagah’da.
38 – Bava Batra, s. 110.
39 – Bahya [24:3 üzerine. Kaynak, kısmın düğün günü okunduğunu söyler. Abudraham, düğün berahaları yasalarının sonunda, bunun düğünden sonraki Şabat’ta, damat Tora’ya çağrıldığında okunduğunu belirtir.]
40 – [Yazar “maftirim” (מפטירים) kelimesini kullanır, bu biraz belirsizdir.]
41 – Knesset HaGedola [Orah Hayim] 282. [Karş. Sedei Hemed, Hatan ve Kalla, 23. bölüm sonu.]
42 – Yafeh Toar, s. 354.
43 – Aynı yer, s. 355.
44 – Raşi.
45 – Tzeda LaDerekh.
46 – Zohar, Şelah. [El, ölçülülük işareti olarak uyluğun üzerinde değil, sünnet işaretiyle temas hâlinde yerleştirilmiş olabilir.]
47 – [Şabat 108b; Niddah 13a]; Paaneah Raza.
48 – İbn Ezra; Bahya. Ayrıca bkz. Abarbanel, s. 79.
49 – Özgün bir açıklama.
50 – Bereşit Rabba; Raşi 24:39 üzerine.
51 – Aynı yer.
52 – [Raşi.]
53 – Aynı yer.
54 – Bereşit Rabba.
55 – Rabbi Şlomo Algazi’nin Shema Shlomo’sunda (İzmir, 1659) ortaya koyduğu güçlüğe cevap veren özgün bir açıklama.
56 – Tosafot, Kiddushin, s. 61.
57 – Ahavat Olam.
58 – Ramban.
59 – Bereşit Rabba.
60 – Alşikh; Akedat Yitshak.
61 – Pirkei Rabbi Eliezer.
62 – Yafeh Toar, s. 355. [Bkz. yukarıda, s. 174.]
63 – Raşi.
64 – Bereşit Rabba.
65 – Huppat Eliyahu.
66 – Yafeh Toar.
67 – Rabbi Yoshia Pinto (Rif), Ramban, Taanit 4a.
68 – Aynı yer; Tosafot; Rabbi Yoshia Pinto (Rif).
69 – Yafeh Toar.
70 – İbn Ezra, Kohelet.
71 – Ester Rabba 7:24, 3:14 üzerine.
72 – Zohar 1:169a.
73 – Huppat Eliyahu. [Bkz. yukarıda, s. 65, 258, 396.]
74 – Özgün bir açıklama.
75 – Yafeh Toar, s. 360.
76 – Ahavat Tsiyon. [Lot’un kızları için, “adam bilmemiş” kızlar diye tanımlanırlar (19:8). Burada ise Tora, “hiçbir adam onu bilmemişti” der.]
77 – [Gittin, Bölüm 7. Bkz. yukarıda, s. 180.]
78 – Huppat Eliyahu.
79 – Pirkei Rabbi Eliezer.
80 – Yafeh Toar, s. 360.
81 – Raşi.
82 – Bereşit Rabba.
83 – Bkz. Raşi, Şemot 38:26. [1 dram = 1,772 gramdır; 5 dram = 8,855 gram eder. 1 gram = 5 karattır (1 karat = 200 mg.), dolayısıyla taş 44,2 karat eder. Uzmanlar bana, Kutsal Kitap dönemlerinde en değerli taşların büyük ihtimalle iyi zümrütler olduğunu bildirmişlerdir. Modern ölçüde böyle bir taş kolayca bir milyon dolardan fazla eder.]
84 – Targum Yonatan. [Her dram 1,772 gram olduğundan, 120 dram = 212,64 gram eder. 1 troy ons (altın ve değerli metaller için) = 31,104 gramdır. Dolayısıyla 212,64 gram = 6,84 troy ons eder.]
85 – [“Beka” (בקא) kelimesi Kutsal Kitap’ta yalnızca iki yerde geçer.]
86 – Bereşit Rabba; Raşi.
87 – Şevet Musar 5.
88 – Raşi.
89 – Bahya.
90 – Ramban; Bahya. [47. ayette bu sıradadır.]
91 – Alşikh.
92 – Rabbi Yosef Trani.
93 – Kesef Nivhar; Kli Hemda; Siftei Kohen; Akedat Yitshak; Abarbanel.
94 – Şnei Luhot HaBrit.
95 – Alşikh.
96 – Huppat Eliyahu; Abarbanel.
97 – Kli Hemda.
98 – Aynı yer.
99 – [Ayrıca bkz. 24:32, 24:54.]
100 – Akedat Yitshak.
101 – Abarbanel.
102 – Kli Hemda.
103 – Bereşit Rabba.
104 – [Bamidbar Rabba 6:14.]
105 – Yalkut Şimoni.
106 – Çeşitli yorumcular.
107 – Sanhedrin 67b, [Raşi, aynı yerde, “Pashar” başlığı].
108 – [Önemli olarak, yazar (s. 136a, satır 49) bu tür portreleri “Fransızlar”a (los frankos, λογικτυ φη5) atfeder. Ancak Türkçede “frenk” genel olarak Avrupalıyı ifade eder. İslam hukuku canlı varlıkların, özellikle insanın tasvirini yasakladığından, Müslüman Türkler asla portre yapmamıştır. Dolayısıyla bu sadece “Avrupalıların” yaptığı bir şeydi.]
109 – Yafeh Toar, s. 361.
110 – [Raşi.]
111 – Zohar, Şelah.
112 – Kesef Mezukak.
113 – [Raşi. Bkz. yukarıda, s. 39.]
114 – Hullin 7a. Ayrıca bkz. Tosafot, Raşba, aynı yer.
115 – Yeruşalmi, [Demai 1:3,] Şekalim 5:1; [Bereşit Rabba 60:8,] Yafeh Toar, s. 361.
116 – Yad, Ma’aser 9.
117 – Yafeh Toar, aynı yer.
118 – Bereşit Rabba; [Yeruşalmi,] aynı yer.
119 – Ramban.
120 – Mizrahi.
121 – Yafeh Toar, s. 356.
122 – Avot Rabbi Natan.
123 – Yalkut Şimoni.
124 – Siftei Kohen.
125 – Bereşit Rabba.
126 – Raşi; Yafeh Toar, s. 356.
127 – Yafeh Toar, s. 362.
128 – Bereşit Rabba; Raşi.
129 – Leket Şmuel.
130 – Raşi.
131 – Bereşit Rabba; Raşi.
132 – İmrei Noam. Ayrıca bkz. Yafeh Toar, s. 518.
133 – Bereşit Rabba.
134 – Rabbi Yosef Trani.
135 – Yafeh Toar, s. 362.
136 – Raşi.
137 – Raşi; Yafeh Toar, Arukh’tan alıntı.
138 – Yalkut Şimoni.
139 – Yafeh Toar, s. 362.
140 – Alşikh. [Bkz. Taanit 21b; Gittin 14b.]
141 – [Bkz. Cilt 1, s. 27.]
142 – Bereşit Rabba; Raşi.
143 – Bereşit Rabba; Zohar, VaYera, Toledot.
144 – Siftei Kohen.
145 – Çeşitli yorumcuların ortaya koyduğu bir güçlük.
146 – Yazarın kendi açıklaması.
147 – Yafeh Toar, s. 357.
148 – Taanit, s. 32.
149 – Yad, Avoda Zara 11.
150 – Aynı yer.
151 – Hullin, Bölüm 7.
152 – Yeruşalmi, Şabat 6:9.
153 – Hullin, aynı yer.
154 – Niddah, Bölüm 3.
155 – Yeruşalmi, aynı yer.
156 – Aynı yer.
157 – Aynı yer.
158 – [Bu Rabbi Moşe Meşulam, Luryanik çevrede başka hiçbir yerde zikredilmez. Bkz. Meir Benayahu, Toledot HaAri (Kudüs, 1967), s. 109–110. Burada bu kişinin, yayımlanmamış Kan’jey Yonah’ın yazarı Rabbi Moşe Yonah olduğu belirtilir.]
159 – [Bu, VaYelekh’te üçüncü aliyah’ın sonudur. Bu olay böylece Şabat günü, 25 Elul 5331 (15 Eylül 1571) tarihinde gerçekleşmiştir. Bu sözler ayrıca Devarim 31:22’de bulunur.]
160 – Şivhei HaAri. [Karş. Benayahu, s. 164.]
161 – Sefer Hasidim 161; İmrei Şefer; [Yoreh Deah 179:3, Hagah’da.]
162 – Yad Yosef, s. 30.
163 – Raşi.
164 – [Bkz. Cilt 1, s. 427.]
165 – Alşikh.
166 – Orah Hayim 222; Magen Avraham, aynı yer. [Bkz. Cilt 1, s. 213–214.]
167 – Yafeh Toar, s. 360.
168 – Kiddushin, s. 51.
170 – Siftei Kohen.
171 – Pirkei Rabbi Eliezer 16.
172 – Bereşit Rabba.
173 – Yalkut Reuveni.
174 – Raşi.
175 – Bereşit Rabba; Raşi.
176 – Seder Olam.
177 – Masekhet Soferim; Tosafot, Yevamot 61b, “VeKhen” başlığı.
178 – Raşi.
179 – Bereşit Rabba.
180 – Aynı yer.
181 – Eruvin, s. 18. [Bkz. Cilt 1, s. 112.]
182 – Şnei Luhot HaBrit, [Şa’ar HaOtiyot], Kof. [Bkz. Cilt 1, s. 258.]
183 – Pirkei Rabbi Eliezer. [Bkz. yukarıda, s. 394.]
185 – Raşi; Bereşit Rabba.
186 – Berakhot, s. 26.
187 – Zohar, Bo.
188 – Zohar, VaYehi, Hayyei Sara.
189 – [Bkz. yukarıda, s. 248.]
190 – Orah Hayim 232.
191 – Beer Şeva (?); Magen Avraham.
192 – [Berakhot, Bölüm 4; Orah Hayim 133:1.]
193 – [Orah Hayim 133:2.]
194 – Aynı yer, 134:1, Hagah’da.
195 – Aynı yer, 108. [Bkz. yukarıda, s. 248.]
196 – Bet Yaakov 91.
197 – Orah Hayim 108.
198 – [Bkz. Cilt 1, s. 84.]
199 – Orah Hayim 108, Hagah’da.
200 – Şe’arei Knesset HaGedola [Orah Hayim] 422.
201 – Yazarın kendi görüşü.
202 – [Orah Hayim 422:1.]
203 – Knesset HaGedola 422. Karş. Magen Avraham 108.
204 – Orah Hayim 108:10.
205 – [Orah Hayim 109:11. Her iki görüş de Tosafot, Berakhot 26b, “Ta’ah” başlığında bulunur.]
206 – [Aynı yer.]
207 – [Bkz. not 195.]
209 – Yalkut Şimoni.
210 – Bereşit Rabba.
211 – Raşi; Yafeh Toar, s. 359. Ayrıca bkz. Rokeah; Yalkut Şimoni.
213 – İmrei Şefer. Ayrıca bkz. Paaneah Raza.
215 – Raşi.
216 – Raşi; Bereşit Rabba, Yafeh Toar’da alıntılanmıştır.
217 – [Bkz. yukarıda, s. 171.]
218 – Zohar.
219 – Pirkei Rabbi Eliezer.
220 – Yalkut Şimoni.